ESCAPE ROOMS ALS SLEUTEL NAAR EEN ALTERNATIEVE REALITEIT

Escape rooms zijn niet echt, maar dat voelt soms wel zo. Als het een goede escape room is, dan vergeet je de echte wereld, je zorgen, de dagelijkse sleur en dan ga je even helemaal op in een alternatieve waarheid. Als dat gebeurt, voelt het als pure magie. Voor eventjes geloofde je in een sprookje. Vergat je de realiteit.

Al jaren geleden heb ik geleerd dat ik niet én escape rooms kon bouwen én die escape rooms vervolgens zelf kon gaan draaien. In het begin vond ik het best lastig om mijn zorgvuldig gebouwde kunstwerken over te dragen aan personeel, mijn ‘kindje’ achter te laten in de armen van een ander, maar inmiddels hebben we bij DarkPark een team van extreem betrokken en ervaren escape room liefhebbers waarbij ik de zorg voor wat ik bedacht heb met een gerust hart achter kan laten.

Ik draai dus al jaren zelf geen escape rooms meer, maar sommige bezoekers vinden dat wel jammer en dat begrijp ik. Ik ben toch het gezicht van het bedrijf. Onlangs kwam ik erachter dat bezoekers zelfs weleens vragen waar ik ben als ze een escape room komen spelen. Wat mijn personeel daar standaard op antwoord is zowel hilarisch als verontrustend.

“Gijs? Die zit in een dwangbuis, ergens in een gesloten inrichting”. Dat is dus blijkbaar wat mijn personeel tegen onze bezoekers zegt. Nou, lekker dan. Sta je dag in dag uit te bouwen aan iets waarmee je hoopt mensen een bijzondere ervaring te geven, word je weg gezet als een gestoorde maniak die tegen zichzelf beschermd moet worden. En dat terwijl ik zojuist nog op aan het scheppen was over hoe betrokken en professioneel mijn teamleden zijn.

Of hebben ze gelijk? Toen ik zelf nog wel escape rooms draaide, jaren geleden, merkten bezoekers weleens op dat je wel echt een zieke geest moest hebben om al die gruwelijkheden in mijn escape rooms te verzinnen. Hadden ze misschien gelijk? Hoor ik eigenlijk thuis in een inrichting?

Soms, maar nu ga ik wel echt even behoorlijk de diepte in (toch weer die zieke geest), stel ik me weleens voor dat de wereld een computer simulatie is. Een experiment, misschien zelfs een spel. Stel je nou toch eens voor dat alle herinneringen die je hebt, pas een paar minuten geleden door een computerprogrammeur zijn geschreven. Alles waarvan je overtuigd bent dat je het hebt meegemaakt, is in werkelijkheid net pas naar je interne chip geüpload waardoor jij denkt dat je al een heel leven achter de rug hebt. In werkelijkheid is de computer pas net aan gezet en is het aan jou om een taak te gaan volbrengen, het spel uit te spelen. Daarna gaat de computer weer uit, maar daar merk je niks van. Dood gaan? Dat is een fabeltje, dat gebeurt helemaal niet echt. De computer gaat gewoon uit. De herinneringen die je hebt aan de dood, zijn allemaal ingeprogrammeerd. Dat is allemaal helemaal niet echt gebeurd.

Hé, ik had je gewaarschuwd dat we de diepte in zouden gaan.

“Maar er zit helemaal geen chip in mijn hoofd waar alles waarvan ik denk dat het waar is naartoe wordt geüpload”.

Hoe weet je dat zo zeker? Heb je weleens in je eigen hoofd gekeken? Heb je weleens een mes gepakt en je schedel open gekliefd om te zien of er echt wel hersens in je schedel zitten en geen computeronderdelen? Ja, bij anderen heb je dat misschien gezien, of je hebt erover gelezen, gehoord of het in een film gezien, maar wie zegt dat die herinneringen echt zijn? Misschien is dat ook allemaal in je brein geüpload.

Maak je geen zorgen, ik geloof dit niet echt hoor. Ik ga niet met een mes mijn schedel (of die van iemand anders) openhakken om te zien of er hersens in zitten. Laat die dwangbuis nog maar heel even in de kast hangen.

Maar stel je nou toch eens voor. Het zou in theorie wel kunnen. Stel je eens voor dat we in een simulatie leven. Misschien ben jij dan wel helemaal niet het hoofdpersonage; Super Mario. Misschien ben je slechts een toevallige passant, zo’n paddestoel met pootjes die voorbij komt lopen. Ook dan moet alles kloppen. Jij moet geloven dat jij het hoofdpersonage bent, zodat, als het echte hoofdpersonage jou tegenkomt, geen van jullie beiden door zal hebben dat het maar een spel is, een artificiële wereld die pas net gecreëerd is en zometeen misschien alweer uitgezet zal worden. Iedereen die hier rondloopt moet denken dat hij of zij het middelpunt is van de simulatie en mag niet door krijgen dat het allemaal niet echt is. Het moet dus een perfecte simulatie zijn, voor iedereen die erin zit. Hoofd- en bijpersonages.

Even terug naar het hier en nu, de echte wereld. De realiteit.

Alles wat ik net beschreven heb, is verzonnen. Komt uit mijn ‘zieke geest’. Maar het zou wel waar kùnnen zijn. Hoe zou je er ooit achter kunnen komen als alles waar we in geloven slechts een verzinsel is? Een briljant geconstrueerde alternatieve realiteit. Met de razendsnelle opkomst van AI is zoiets niet ondenkbaar meer. Nu is het soms al knap lastig om het verschil te zien tussen een echte foto en een foto die gemaakt is met AI. Kun je nagaan hoe dat zal zijn over een paar jaar. Misschien wordt het wel echt mogelijk om mensen te uploaden naar de cloud. Zullen we ooit in een wereld leven die niet echt is, zonder dat we het zelf weten? En wie kan ons met zekerheid zeggen dat dat niet nu al het geval is?

De vraag die overblijft is dus: ‘doet het ertoe’? Als je niet weet of de waarheid waar je in gelooft ook echt de waarheid is, wat maakt het dan nog uit of het waar is? Voor jou is het waar, dat is toch voldoende?

Maar als het niet uit maakt of de wereld waarin we leven echt is of een computersimulatie, dan blijft de vraag over: ‘welke realiteit maakt ons het meest gelukkig?’.

Stel dat er geen reden is voor ons bestaan op aarde. Stel dat alles waarin we geloven niet waar blijkt te zijn. Stel dat de computer morgen ineens uitgezet kan worden. Wat zou je dan doen? Welke beperkingen die je jezelf hebt opgelegd zouden dan ineens wegvallen? Als je zou weten dat de computer morgen uitgezet zal worden, zou je vandaag dan nog naar je werk gaan om geld te verdienen om dat veel te dure huis af te betalen? Zou je nog steeds ruzie maken met je geliefde over de dingen waar je je nu nog zo over opwindt. Zou je je nog steeds zorgen maken over de toekomst van je kinderen? Of zou je gewoon gaan genieten van het leven? Er een mooie dag van maken? Een escape room gaan spelen, iemand een compliment geven, de liefde verklaren, dansen over straat?

“Maar morgen wordt de computer niet uitgezet, Gijs. Ik moet nu eenmaal geld verdienen om mijn veel te dure huis te kunnen betalen en als ik dansend over straat ga, lachen de buren me de rest van mijn leven uit.”.

Maar je weet het niet zeker. Misschien gaat die computer morgen wél uit. Misschien is alles waar we in geloven wel helemaal niet waar. Ik kom er nog regelmatig achter dat dingen waar ik mijn hele leven heilig van overtuigd ben geweest, volkomen onzin blijken te zijn. En als ik zo’n ‘waarheid’ dan loslaat, dan geeft dat vrijheid. Weer een last van mijn schouders. Weer iets waar ik niet meer in hoef te geloven.

Dansend door het leven, who cares wat de buren denken? Die zijn ook pas net geüpload vanuit de cloud. Wat weten zij nou?

Als de wereld een simulatie is, dan zijn we vrij om te doen en te geloven wat we willen. Het maakt toch allemaal niet uit. Dat geldt trouwens ook als de wereld geen simulatie is.

Of was mijn zieke geest weer aan het woord? Misschien hoor ik wel in een dwangbuis. Misschien is het maar beter dat ik weggestopt word in een gesticht. Mij maakt het niet uit. Het is toch allemaal niet echt.